parallax background

Platforma edukacyjna

Materiały edukacyjne dla ciekawskich dzieci, młodzieży i dorosłych.
Konspekty i propozycje zajęć dla szkół i nauczycieli.


Jesteśmy częścią lokalnego i globalnego społeczeństwa, w którym nasze życie nieodwracalnie powiązane jest z życiem reszty planety. Nie możemy uniknąć tych współzależności, jednak często trudno nam je zrozumieć. W globalnej wiosce, jaką jest współczesny świat, ważne jest poczucie przynależności do wioski „lokalnej”, czyli małej społeczności, której częścią jest rodzina i kultywowane przez nią wartości i tradycje. Znajomość i zrozumienie lokalnego dziedzictwa kulturowego kształtuje poczucie tożsamości oraz identyfikuje ze wspólnotą, a w konsekwencji rodzi chęć twórczego, aktywnego włączenia się we współtworzenie. „Bazgrolnik ludowy” i zaproponowane przez nas scenariusze zajęć to pomysł na całoroczny cykl zajęć, które stanowią zaproszenie do zgłębiania wyzwań etnografii, regionalizmu i kultury ludowej.
Podstawę edukacji regionalnej stanowi kwestia naszej tożsamości, kultury i dostrzeżenia przemian jakie przeszliśmy na przestrzeni ostatnich setek lat, zwłaszcza w tym lokalnym jak i globalnym wymiarze.Wierzymy, że nigdy nie jest za wcześnie, żeby rozmawiać z uczniami i uczennicami o naszych korzeniach i szukać zanikających często zwyczajów i tradycji.

Naszym celem jest nie tylko informowanie o tym, jak bardzo różnorodnym etnograficznie krajem jest Polska, ale także kształtowanie postaw, które pomogą nam uczynić dzieci bardziej ciekawymi swojej kultury. Chcemy też żeby uczniowie potrafili odpowiedzieć na to „Kim jestem? Z czego wynika mój sposób myślenia, system wartości? Skąd biorą się moje upodobania estetyczne?”
Po skończonym programie, osoby uczestniczące poczują się bardziej odpowiedzialne za swoje małe ojczyzny. Liczymy, że podczas wykonywania ćwiczeń, odbędzie się wiele interesujących rozmów, a Państwa uczniowie z fascynacją będą podchodzić do regionalizmu.

Program w wersji dla uczniów i uczennic klas 4-6 szkoły podstawowej, opiera się o publikację Kajecik Ludowy, która zawiera zestaw ćwiczeń poruszających osiem zagadnień z obszaru edukacji regionalnej. Zapraszamy Państwa do odkrywania regionalnych skarbów zwłaszcza we własnej okolicy, efekty zrealizowanych z klasą projektów zachęcamy do przesyłania na nasz adres mailowy. Najlepsze z nich zostaną opublikowane na naszej stronie internetowej.

Podstawa programowa

Podstawa programowa dla klas 1-3
Mimo tego, że edukacja regionalna na poziomie wczesnoszkolnym nie jest wyodrębniona jako osobna subdyscyplina to i tak z innych przedmiotów edukacyjnych możemy wyciągnąć treści z zakresu kultury i sztuki ludowej, dawnych zwyczajów i wierzeń, czy kwestii języka i legend. Tematy te zintegrowane z innymi obszarami wprowadzane już od pierwszych klas szkoły podstawowej mają na celu pobudzenie ciekawości oraz zwiększania tożsamości młodych obywateli ze swoją małą ojczyzną. Polska jest w końcu tak różna! Nadanie regionalnej perspektywy patrzenia na świat uczniom klas początkowych wydaję się fundamentalne dla ich późniejszych zainteresowań związanych z folklorem. Poniżej prezentujemy przykładowy wykaz tematów z podstawy programowej Ministerstwa Edukacji Narodowej, na których oparliśmy naszą propozycję:
  • umożliwiających poznanie wartości i norm społecznych, których źródłem jest rodzina, społeczność szkolna, społeczność lokalna i regionalna, naród, oraz rozwijanie zachowań wynikających z tych wartości, a możliwych do zrozumienia przez dziecko na danym etapie rozwoju,
  • wzmacnianie poczucia tożsamości indywidualnej, kulturowej, narodowej, regionalnej i etnicznej;
  • opowiada ciekawostki historyczne dotyczące regionu, kraju, wyróżniając w nich postaci fikcyjne i realne;
  • szanuje zwyczaje i tradycje różnych grup społecznych i narodów, przedstawia i porównuje zwyczaje ludzi, np. dotyczące świąt w różnych regionach Polski, a także w różnych krajach;
  • przedstawia wybrane legendy dotyczące regionu, w którym mieszka lub inne;
  • rozpoznaje i nazywa podstawowe gatunki dzieł malarskich i graficznych: pejzaż, portret, scena rodzajowa; nazywa wybrane przykłady dzieł znanych artystów: malarzy, rzeźbiarzy, architektów z regionu swego pochodzenia lub innych;
  • istotą edukacji polonistycznej jest proces poznawania języka mówionego i pisanego w kontakcie ze światem zewnętrznym, w tym z otoczeniem społeczno-przyrodniczym oraz kulturą regionalną i narodową;
  • rozpoznaje: godło, barwy, hymn narodowy, mundur wojskowy, wybrane stroje ludowe, np. związane z regionem Polski, w którym mieszka.
Podstawa programowa dla klas 4-6
Mimo tego, że edukacja regionalna na poziomie klas 4-8 nie jest wyodrębniona jako osobna subdyscyplina to i tak z innych przedmiotów edukacyjnych możemy wyciągnąć treści z zakresu kultury i sztuki ludowej, dawnych zwyczajów i wierzeń, czy kwestii języka i legend. Wydaje się, że największe pole do popisu związane z edukacją regionalną mają nauczyciele wiedzy o społeczeństwie i geografii. Natomiast jednym z nowych obszarów wyodrębnionych w podstawie programowej na drugim etapie edukacyjnym jest przedmiot - język mniejszości narodowej bądź etnicznej. Dodatkowo nauczanie języka mniejszości narodowej lub etnicznej powinno być wspierane przez uczenie zwyczajów, obyczajów oraz właściwych zachowań w środowisku rodzinnym, lokalnym i szkolnym, co stanowi doskonałe uzupełnienie dla tematów z zakresu edukacji regionalnej. Tematy te zintegrowane z innymi obszarami wprowadzane już od początku mają na celu pobudzenie ciekawości oraz zwiększania tożsamości młodych obywateli ze swoją małą ojczyzną. Polska jest w końcu tak różna! Nadanie regionalnej perspektywy patrzenia na świat uczniom klas początkowych wydaję się fundamentalne dla ich późniejszych zainteresowań związanych z folklorem. Poniżej prezentujemy przykładowy wykaz tematów z podstawy programowej Ministerstwa Edukacji Narodowej, na których oparliśmy naszą propozycję:
  • wzmacnianie poczucia tożsamości indywidualnej, kulturowej, narodowej, regionalnej i etnicznej;
  • znajduje i przedstawia podstawowe informacje o swoim regionie, wydarzenia i postaci z jego dziejów; lokalizuje własne województwo i powiaty wchodzące w jego skład oraz pozostałe województwa;
  • przedstawia tradycje i zwyczaje swojej społeczności regionalnej. wyjaśnia, co oznacza być Polakiem lub członkiem innej wspólnoty narodowej/ etnicznej oraz co łączy człowieka z ojczyzną – Polską; przedstawia te więzi na własnym przykładzie wymienia mieszkające w Polsce mniejszości narodowe i etniczne, grupę posługującą się językiem regionalnym oraz grupy migrantów (w tym uchodźców) i lokalizuje miejsca ich zwartego zamieszkiwania; przedstawia – za Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej – prawa przysługujące etnicznym grupom mniejszościowym;
  • uzasadnia, że można pogodzić różne tożsamości społeczno-kulturowe (regionalną, narodową/ etniczną, państwową/ obywatelską, europejską); rozpoznaje przejawy ksenofobii, w tym rasizmu, szowinizmu i antysemityzmu, oraz uzasadnia potrzebę przeciwstawiania się tym zjawiskom.
  • zbiera informacje na temat historii swojej rodziny, gromadzi pamiątki rodzinne i opowiada o nich;
  • poznaje historię i tradycje swojej okolicy i ludzi dla niej szczególnie zasłużonych; zna lokalne zabytki i opisuje ich dzieje.
  • Identyfikowanie współzależności między elementami środowiska przyrodniczego i społeczno-gospodarczego oraz związków i zależności w środowisku geograficznym w skali lokalnej, regionalnej i globalnej.
  • Rozwijanie postawy współodpowiedzialności za stan środowiska geograficznego, kształtowanie ładu przestrzennego oraz przyszłego rozwoju społeczno-kulturowego i gospodarczego „małej ojczyzny”, własnego regionu i Polski.
  • Kształtowanie poczucia dumy z piękna ojczystej przyrody i dorobku narodu (różnych obiektów dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego własnego regionu i Polski, krajobrazów Polski, walorów przyrodniczych, kulturowych, turystycznych oraz sukcesów polskich przedsiębiorstw na arenie międzynarodowej) określa obszar utożsamiany z własną „małą ojczyzną” jako symboliczną przestrzenią w wymiarze lokalnym (np. gmina–miasto, wieś, dzielnica dużego miasta lub układ lokalny o nieokreślonych granicach administracyjnych); rozpoznaje w terenie główne obiekty charakterystyczne i decydujące o atrakcyjności „małej ojczyzny”;
  • przedstawia w dowolnej formie (np. prezentacji multimedialnej, plakatu, filmu, wystawy fotograficznej) atrakcyjność „małej ojczyzny” jako miejsca zamieszkania i działalności gospodarczej na podstawie informacji wyszukanych w różnych źródłach;
  • projektuje na podstawie własnych obserwacji terenowych, działania służące zachowaniu walorów środowiska geograficznego (przyrodniczego i kulturowego) oraz poprawie warunków życia lokalnej społeczności;
  • identyfikuje się z „małą ojczyzną” i czuje się współodpowiedzialny za kształtowanie ładu przestrzennego i jej rozwój.
  • poznaje przykłady muzycznej twórczości ludowej, obrzędy, zwyczaje, tradycje swojego regionu;
  • zna dziedzictwo kulturowe najbliższego otoczenia, wymienia zabytki i dzieła architektury (historycznej i współczesnej);
  • zapoznaje się z twórczością artystów w obrębie „małej ojczyzny”
  • rozumie znaczenie twórczości ludowej; rozróżnia różne jej formy; zna pojęcia sztuka ludowa i etnografia;

Bazgrolnik ludowy

Konspekty, propozycje lekcji, materiały dla uczniów i nauczycieli.

Artykuły

    Filmy

    Wirtualny spacer

    Zapraszamy do spaceru po Harcerskim Muzeum Etnograficznym.
    • Europejski Rok Dziedzictwa Kulturowego

    • IV Szczep Harcerski im. Obrońców Katowic

    • ZHP Hufiec Katowice

    • Związek Harcerstwa Polskiego

    • Miasto Katowice

    • Szkoła Podstawowa nr 11

    parallax background

    Inicjatywa lokalna jest współfinansowana ze środków budżetu Miasta Katowice.

    Wydarzenie zostało objęte patronatem Europejskiego Roku Dziedzictwa Kulturowego 2018.

    Harcerskie Muzeum Etnograficzne w Katowicach
    Lokalizacja przy Szkole Podstawowej nr 11 w Katowicach
    Nasypowa 16, 40-551 Katowice

    Brak stałych godzin otwarcia – konieczny wcześniejszy kontakt:

    Mail: muzeum@hme.zhp.pl

    Wesprzyj nas!